Hayatımızın pek çok anında çeşitli duygular yaşarız. Bu duygular olumlu olduğu gibi olumsuz da olabilmektedir. Olumlu duyguları sorgulamazken olumsuz duyguları yaşamaktan kaçınırız ve nedenini sorgularız. İnsanlar genel olarak yaşamlarında olumsuz duygularını azaltmaya, olumlu duygularını ise artırmaya çalışır. Bu nedenle acıdan kaçarak yaşamlarında daha çok zevk aramaya yönelik davranışlarda bulunurlar. Fakat her yerde olduğu gibi burada da bir denge vardır.
Duygusal uyarıcıya karşı verdiğimiz tepkiler aslında bizim kişiliğimizi de belirlemektedir. Çünkü farklılaşan amaçlar doğrultusunda aynı olaya farklı duygusal tepkiler verilebilmektedir. Kişinin kendisini rahatsız eden olumsuz duygudan kaçınması bir çeşit duygu düzenlemedir. Örneğin kişinin tedirgin olduğu ya da korktuğu bir ortamda yaşadığı korku duygusunu abartmasına bağlı olarak o ortamdan kaçınması.
Peki Nedir Bu Duygu Düzenleme?
“Duygu düzenleme, bireyin hedeflerini gerçekleştirebilmesi için duygusal tepkilerin izlenmesi, değerlendirilmesi ve değiştirilmesinden sorumlu içsel ve dışsal süreçleri ifade eder.” (Thompson, 1994). Duygular yanlış yoğunluk, süre sıklık ya da belirli bir durum için yanlış türde olduğunda zarar verici olabilmektedir. Bu nedenle insanların psikolojik sağlığının korunması için duygu düzenleme stratejileri yaşamlarında oldukça önemlidir.
Duyguları düzenleyebilmek duyguların kişinin hayatına ve kişiye zarar verecek duruma gelmesi ile yakından ilişkilidir. Yapılan literatür taraması sonucunda duyguların kişinin hayatını iyi yönde etkilediği gibi kötü yönde de etkiyebilme potansiyelinin olduğu görülmüştür. Duyguların zarar verici, yıkıcı olmasını belirleyici sınırı kişinin yaşadığı duyguyu ne ölçüde yoğun yaşadığı ya da ne sıklıkta ortaya çıktığı ile ilişkilidir. Duyguların yoğunluğu ve sıklığı ile olumsuz etkilemesinde ise duygu düzenleme önemli görülmüştür. Örneğin kişi kendisini rahatsız eden olumsuz duygulardan uzaklaşırken duygu düzenleme yapmaktadır.
Stratejiler
Uyuma yönelik duygu düzenleme, en basit ifadeyle olumsuz duyguların en aza indirilmesi olarak kullanılan stratejilerdendir. Ancak uyuma yönelik duygu düzenleme stratejisi, olumsuz duyguyu azaltmakla birlikte, ilgili bağlam çerçevesinde kişinin duygu düzenleme hedefleri, güvenlik, sosyal ilişkiler gibi hedeflerine uygun biçimde duygunun azalması ve artmasını içermektedir.
Yeniden değerlendirme, durumun anlamı değiştirilmesi yoluyla duygusal tepkide değişim sağlanan stratejidir.
Dikkat dağıtma, duygusal yoğunluğun fazla olduğu zamanlarda dikkat dağıtma stratejisi kullanılmaktadır. Dikkat dağıtma duyguyu ortaya çıkaran durum ya da durumun öğelerinden dikkatin uzaklaştırılmasıdır.
Bastırma, bu stratejide duygunun ortaya çıkması ve ifadesinden kaçınma ve duyguyu yok sayma çabası söz konusudur.
Öz duyarlık, depresyon ve olumsuz duygularla baş etme konusunda etkili stratejiler arasında görülmektedir. Bu stratejide bireyin kendine olan eleştirelliği azaltılarak öz duyarlığın artması sağlanmaktadır. Bu da duygu düzenlemede önemli bir strateji olduğu açısından vurgulanmıştır.
“Psikolojik Sağlık, yalnızca belli bir duygusal duruma bağlı kalmayıp mevcut durumun gerektirdiklerini göz önüne alarak uygun düzenleme stratejilerini kullanabilmeyle ilişkilidir.” Bu bağlamda duygu düzenleme stratejileri bazı durumlarda kullanışlı ve faydalıyken bazı durumlarda ise kişiye zarar verici olabilir. Farkındalık gibi duygu düzenlemeyi olumlu yönde etkileyen faktörlere sahip olursanız psikolojik sağlığınızı koruyabilmek kolaylaşır.
Thompson, R.A. (1994) Emotion regulation: A theme in search of definition. In N. A. Fox (Ed.), The development of emotion regulation: Biological and behavioral considerations. Monographs of the Society for Research in Child Development, 59, 25-52.
